Dit jaar wordt het honderdjarig bestaan van de Women’s International League for Peace and Freedom (WILPF) gevierd. Deze organisatie strijdt al een eeuw met als doel het creeëren van permanente vrede. De beweging is ontstaan in Nederland, toen in april 1915 in Den Haag het Internationaal Congres van Vrouwen wordt georganiseerd. Dit congres was een evenement van de vrouwenbeweging dat elke paar jaar in een ander land werd georganiseerd. Oorspronkelijk stond voor 1915 Berlijn op de planning, maar het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog gooide roet in het eten.
- Foto van het podium tijdens het Internationaal Congres van Vrouwen, Den Haag 1915.
In de collectie Internationaal Archief voor de Vrouwenbeweging van Atria, zijn een aantal mooie foto’s van het congres te vinden. Eén daarvan geeft zeer duidelijk het karakter van de bijeenkomst weer. Hierop zien we een aantal prominente leden van de vrouwenbeweging, afkomstig uit landen van over de hele wereld, wat laat zien hoe internationaal gericht de beweging was.
Dat het congres over meer dan het verkrijgen van vrouwenkiesrecht zou gaan, was vanaf de start duidelijk. Sterker nog, het uitgangspunt van de bijeenkomst was de samenwerking van vrouwen in verschillende landen, met het sluiten van vrede als doel. Hierdoor was deze zeker niet onomstreden. Door de vrees die bij regeringen bestond voor de grote invloed die het congres zou kunnen hebben, werden vrouwen in verschillende landen verboden naar Den Haag af te reizen. Desondanks waren er ruim duizend vrouwen uit Nederland en ver daarbuiten aanwezig op het congres.
Voorzitster van de Nederlandse Vereniging voor Vrouwenkiesrecht en initiatiefneemster van het congres, Aletta Jacobs, als zesde van rechts te zien op de foto, sprak op de openingsavond haar doelstelling uit:
“Geen vredescongres is deze samenkomst, maar een internationaal vrouwencongres, […] om middelen te bespreken, waardoor in de toekomst oorlog eene onmogelijkheid worden zal. Het voornaamste en krachtigste middel daartoe is […] de invoering van vrouwenkiesrecht in alle landen, zoodat vrouwen, in staat zullen zijn […] het uitbreken van den oorlog te voorkomen.”
Uit dit citaat valt op te maken dat permanente vrede haar doel was, en dat zij het vrouwenkiesrecht zag als middel om dit te bereiken. De solidariteit tussen vrouwen afkomstig uit verschillende landen onderling zou, volgens de beweging, nooit tot een oorlog op de schaal zoals het toen plaatsvond hebben geleid. Het feit dat ook de vrouwen uit Duitsland zeer welkom waren doet het idee van de vrouwenbeweging als overstijgende organisatie versterken.
Uiteindelijk werden er een aantal resoluties aangenomen, die ook deels terug te vinden in de roep om rechtvaardige vrede door Woodrow Wilson in zijn Fourteen Points. De oprichting van de WILPF liet toen niet lang meer op zich wachten, en vanaf dat moment hield een deel van de vrouwenbeweging zich ook permanent bezig met hun pacifistische idealen. Jane Addams, die ook het vrouwencongres had voortgezeten, en op de afbeelding precies in het midden (naast Aletta Jacobs) te zien is, werd als president verkozen. De volgende stap was het ontmoeten van prominente wereldleiders, afkomstig van beide kanten in de oorlog, om te bemiddelen, wat ook de eerste grote internationale poging was om de oorlog te doen stoppen. Uiteindelijk ontving Addams in 1931 een Nobelprijs van de vrede voor haar inspanningen.
Hoewel de organisatie vandaag de dag wellicht wat minder aanzien en bekendheid geniet dan een eeuw geleden, is de missie nooit uit het oog verloren en strijdt men nog steeds voor langdurige vrede. Vanuit een comité afkomstig uit de deelnemers aan het Internationaal Congres van Vrouwen, is het uitgegroeid tot een grote non-profit, die waarschijnlijk zo lang de oorlog in de wereld blijft voortduren, nog wel even zal bestaan.